Kwas DHA – czym jest i za co odpowiada jeden z kwasów omega–3? Suplementacja DHA dla kobiet w ciąży i dzieci (2024)

Dieta, najpierw matki w okresie ciąży i karmienia piersią, a potem także dieta malucha, mają wpływ na prawidłowy rozwój ośrodkowego układu nerwowego dziecka. W pierwszych latach życia jest on szczególnie intensywny, dlatego warto dbać, aby przebiegał prawidłowo. W jaki sposób? Przede wszystkim powinno się dostarczyć organizmowi wszelkich niezbędnych składników odżywczych, w tym kwasu dokozaheksaenowego (DHA) należącego do tak zwanych „dobrych tłuszczów”.

DHA – co to jest DHA i za co odpowiada w organizmie?

Kwas DHA to wielonienasycony kwas tłuszczowy z grupy kwasów omega-3, popularnie nazywanych „dobrymi tłuszczami”. Nasz organizm nie produkuje kwasu dokozahesaenowego, dlatego konieczne jest dostarczanie go z zewnątrz. Jest on niezbędny każdemu człowiekowi, ale szczególnie istotną rolę odgrywa podczas rozwoju ciąży i w pierwszych latach życia. Kwas DHA jest budulcem mózgu, całego układu nerwowego i siatkówki oka. Jego niedobory mogą prowadzić m.in. do zaburzeń pracy mózgu, funkcjonowania całego układu nerwowego, a także powodować kłopoty z widzeniem. Właśnie dlatego niezwykle ważne jest, aby suplementować kwas DHA u kobiet ciężarnych, matek karmiących, niemowląt i małych dzieci, gdyż to w życiu płodowym i we wczesnym dzieciństwie ludzki mózg rozwija się najszybciej.

DHA zwiększa również wchłanianie wapnia, dzięki czemu działa pozytywnie na tkankę kostną, a także pomaga utrzymać prawidłowe poziomy „złego” i „dobrego” cholesterolu w organizmie i wspomaga pracę układu krążenia, układu odp*rnościowego, działa nawet na stan naszych włosów i paznokci.

Kwas DHA – gdzie go szukać? Źródła występowania DHA w pożywieniu

Gdzie występuje kwas DHA? Świetnym źródłem kwasu dokozaheksaenowego są tłuste ryby morskie, wybrane ryby słodkowodne i niektóre owoce morza. Zawartość kwasów tłuszczowych omega-3 w 100 gramach produktu jest następująca:

• łosoś atlantycki: 1,8 g,
• sardela europejska: 1,7 g,
• sardynki w sosie pomidorowym (po odsączeniu sosu): 1,4 g,
• śledź atlantycki: 1,2 g,
• makrela atlantycka: 1 g,
• pstrąg tęczowy: 1 g,
• tuńczyk biały: 0,7 g,
• halibut: 0,4 g,
• małże gotowane: 0,2 g,
• dorsz atlantycki: 0,1 g.

Warto wspomnieć o roślinnych źródłach kwasów omega-3. Zawartość tych tłuszczów jest wysoka w następujących produktach (w 100 gramach produktu):

• olej lniany: 60 g,
• siemię lniane: 16,6 g,
• olej z orzechów włoskich: 12 g,
• olej sojowy: 6,8 g,
• orzechy włoskie: 6,5 g,
• olej rzepakowy: 8 g.

Powiązane produkty

Kto powinien suplementować kwas DHA i w jakiej ilości?

O odpowiedni poziom kwasu DHA w diecie powinni dbać wszyscy. Trzeba jednak podkreślić jeszcze raz, że odgrywa on szczególną rolę w grupach narażonych na niedobory kwasów omega-3, do których należą kobiety w ciąży, matki karmiące piersią, niemowlęta i dzieci. Jakie jest zalecane spożycie kwasu DHA? Ile wynosi jego dzienna dawka? Dawkowanie kwasu dokozaheksaenowego jest zależne od kilku czynników, m.in. rodzaju diety bądź wieku.

Kwas DHA w ciąży i dla kobiet karmiących

Zgodnie z zaleceniami polskich i międzynarodowych towarzystw naukowych wszystkie kobiety w ciąży powinny przyjmować suplementy z kwasem DHA. Przyjmowana dawka będzie uzależniona od diety ciężarnej i ewentualnego występowania ryzyka przedwczesnego porodu. I tak, zgodnie z zaleceniami:

• 200 mg DHA dziennie powinny przyjmować przyszłe mamy, kiedy ich dieta jest bogata w ryby i owoce morza,
• 600 mg DHA dziennie, jeżeli dieta przyszłej mamy nie zawiera ryb i owoców morza,
• 1000 mg DHA dziennie, gdy występuje ryzyko porodu przedwczesnego.

Kobiety karmiące piersią powinny przyjmować kwas DHA w dawce minimum 200 mg dziennie, a jeśli spożywają niewielką ilość ryb, to 400-600 mg dziennie.

Kwas DHA w ciąży jest niezwykle ważny, gdyż wpływa nie tylko na prawidłowy rozwój płodu, ale też na stan zdrowia przyszłej mamy. Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników odpowiednia ilość kwasu DHA w ciąży zapewnia prawidłowy rozwój centralnego układu nerwowego płodu, wpływa na prawidłowy rozwój siatkówki oka oraz na percepcję wrażeń wzrokowych i ich zamianę na impulsy nerwowe.

Odpowiednia ilość kwasu DHA przyczynia się też do zmniejszenia ryzyka porodu przedwczesnego, może wpływać na psychofizyczny rozwój dziecka i zmniejszać ryzyko wystąpienia depresji poporodowej u matki. Stosowanie kwasów omega-3 w ciąży i w czasie laktacji zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy typu I, nadciśnienia oraz alergii w wieku dorosłym.

Co istotne, badania nie wykazały skutków ubocznych suplementacji DHA ani u płodu, ani u matek, nawet przy suplementacji najwyższą zalecaną dawką. Przyjmowanie kwasów omega-3 pochodzących z suplementów diety jest więc bezpieczne zarówno dla matki, jak i dla dziecka i nie jest obarczone żadnym ryzykiem. PTGiP wskazuje dodatkowo, że w związku z zanieczyszczeniem mórz i oceanów spożywanie ryb wiąże się z ryzykiem zanieczyszczenia metalami ciężkimi, dioksynami oraz polichlorowanymi bifenylami (PCB), które mogą być szkodliwe dla płodu. W przypadku spożywania suplementów diety to ryzyko jest wyeliminowane, gdyż zawarte w nich DHA pochodzi z bezpiecznych źródeł. Kwas jest pozyskiwany na przykład z małych ryb oraz z alg rodzaju Schizochytrium sp., które hodowane są w sztucznych warunkach, a więc w wodach, które nie są zanieczyszczone.

Kwas DHA dla niemowląt i dzieci

Polska jest jednym z krajów, których mieszkańcy są wyjątkowo narażeni na niedobory kwasu DHA, gdyż spożycie ryb praktycznie w całej populacji jest minimalne. Z tych powodów Polskie Towarzystwo Pediatryczne rekomenduje wydłużenie suplementacji kwasu DHA na okres niemowlęctwa i dzieciństwa u tych niemowląt i dzieci, którym nie dostarcza się odpowiedniej dawki DHA wraz z pożywieniem.

Kwas DHA dla niemowląt - od kiedy?

U niemowląt suplementację DHA można rozpocząć już po ukończeniu przez dziecko 6. tygodnia życia. Dawkę DHA, którą powinno otrzymywać niemowlę, pomoże ustalić pediatra, biorąc pod uwagę rodzaj żywienia malucha (mleko modyfikowane lub karmienie piersią) oraz suplementację DHA u matki (karmienie piersią), a także dietę malucha, kiedy już nadejdzie czas na jej rozszerzenie.

DHA dla niemowląt urodzonych przedwcześnie

Dzieci urodzone przedwcześnie są szczególnie narażone na niedobory DHA - wynika to z faktu, iż transmisja przezłożyskowa DHA jest najbardziej efektywna w 3. trymestrze ciąży. Skrócenie ciąży wiąże się ze skróceniem 3. trymestru, a dziecko nie otrzymuje odpowiednich dawek DHA od matki. W tej grupie trzeba więc szczególnie zadbać o suplementację kwasami omega-3 w odpowiednich dawkach.

DHA dla dzieci między 1. a 3. rokiem życia

Okres między 1. a 3. rokiem życia jest niezwykle ważny, także jeśli chodzi o rozważenie suplementacji, w tym suplementacji DHA. Na tym etapie życia zmienia się charakter żywienia młodego człowieka, karmienie piersią lub mlekiem modyfikowanym zaczyna być stopniowo zastępowane posiłkami stałymi. Zalecenia ekspertów wskazują, że w tym okresie życia dzieci powinny otrzymywać 150-200 mg DHA na dobę. U dzieci, u których odpowiednia dawka DHA nie jest dostarczana wraz z pożywieniem, należy wprowadzić suplementację.

Tu warto podkreślić, że u niemowląt i dzieci należy zwrócić szczególną uwagę na źródło kwasów omega-3, bo choć ryby są ich świetnym dostarczycielem, to często pochodzą z zanieczyszczonych akwenów wodnych. Suplementy wytwarzane są natomiast z ryb hodowlanych, z kontrolowanych zbiorników.

Na rynku dostępnych jest wiele różnych suplementów dostarczających DHA, zarówno dla kobiet w ciąży, jak i mam karmiących. W aptekach znajdziesz też produkty dla dzieci i niemowląt. Jakie wybierać? Przede wszystkim takie, które dostarczą DHA w odpowiedniej dawce. W ich wyborze z pewnością pomoże lekarz lub farmaceuta.

Data publikacji: 16.12.2019

Data aktualizacji: 11.12.2019